ଗରୁଡ ପୁରାଣ ହିନ୍ଦୁ ଧର୍ମର ହେଉଛି ଏକ ମହତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଗ୍ରନ୍ଥ ଏବଂ ୧୮ ଟି ମହାପୁରାଣ ମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିଏ । ଏଥିରେ ଭଗବାନ ବିଷ୍ଣୁ ଙ୍କ ପ୍ରିୟ ବାହାନ ପକ୍ଷୀରାଜ ଗରୁଡ ତାଙ୍କୁ ଯେଉଁ ପ୍ରଶ୍ନ କରିଛନ୍ତି, ଶ୍ରୀହରି ବିସ୍ତାର ଭାବେ ରଖିଛନ୍ତି ତାର ଉତ୍ତର , ଯାହାକୁ ଆମେ ଗରୁଡ ପୁରାଣ ବୋଲି କହୁ । ତେବେ ଜନ୍ମ ଓ ମୃତ୍ୟୁ ଏ ଦୁଇଟି ଏକ ଏମିତି ସତ ଯାହାକୁ କେହି ବି ଏଡାଇ ଦେଇ ପାରିବେନି । ଧରିତ୍ରୀଲୋକ ରେ ଯିଏ ଜନ୍ମ ନେଇଛି ସିଏ ଦିନେ ନ ଦିନେ ମୃତ୍ୟୁ ବରଣ କରିବା । ହେଲେ ସାଧାରଣ ଭାବେ ଲୋକେ ମୃତ୍ୟୁ ବିଷୟରେ କଥା ହେବାକୁ ବି ଡରନ୍ତି । ଶାସ୍ତ୍ରରେ କୁହାଯାଇଛି ଯେ ମାନବ ଶରୀର ପାଞ୍ଚଟି ତତ୍ୱ ପୃଥିବୀ, ଜଳ , ବାୟୁ, ଅଗ୍ନି ଓ ଆକାଶ ସହ ମିଳିତ ହୋଇ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି ଏବଂ ଏଥିରେ ହିଁ ସେ ମିଶିଯିବ । ତେବେ ଜନ୍ମ ଓ ମୃତ୍ୟୁକୁ ନେଇ ଅନେକ ରୀତିନୀତି ରହିଛି । ଘରେ ନବଜାତକର ଜନ୍ମ ପରେ ଅନେକ ପୂଜାପାଠ କରାଯାଏ । ସେହିଭଳି ଜଣଙ୍କର ମୃତ୍ୟୁ ପରେ ମଧ୍ୟ ଅନେକ ନୀତି ନିୟମ ପାଳନ କରାଯାଏ । ମୁଖାଗ୍ନି ପରେ ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ ପଛକୁ ବୁଲି ମୃତ୍ୟୁଦେହକୁ ଦେଖିବାକୁ କରାଯାଇଥାଏ ବାରଣ । କିନ୍ତୁ କାହିଁକି ଏପରି କରାଯାଏ । ଏହା ପଛର କଣ ରହିଛି କାରଣ, ଆସନ୍ତୁ ଜାଣିବା ।
ଗରୁଡ ପୁରାଣ ହିନ୍ଦୁ ଧର୍ମର ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଗ୍ରନ୍ଥ । ଯେଉଁଥିରେ ଜୀବନ ଓ ମତ୍ୟୁ ବାବଦରେ ଅନେକ ତଥ୍ୟ ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ । ଉଭୟ ଏପରି ଏକ ସତ୍ୟ ଯାହାକୁ କେହି ଏଡାଇ ପାରିବେ ନାହିଁ । ଯିଏ ପୃଥିବୀରେ ଜନ୍ମ ହୁଏ, ତାଙ୍କର ମୃତ୍ୟୁ ମଧ୍ୟ ନିଶ୍ଚିତ । କିନ୍ତୁ ସାଧାରଣତଃ ଲୋକମାନେ ମୃତ୍ୟୁ ବିଷୟରେ କଥାବାର୍ତ୍ତା କରିବାକୁ ଭୟ କରନ୍ତି କିମ୍ବା ସଙ୍କୋଚ ମନେ କରନ୍ତି ।
ହିନ୍ଦୁ ଧର୍ମରେ ସମୁଦାୟ ୧୬ ଟି ସଂସ୍କାର ବାବଦରେ କୁହାଯାଇଛି, ଯେଉଁଥିରେ ମୃତ୍ୟୁ କିମ୍ବା ଶବଦାହ ହେଉଛି ଶେଷ ସଂସ୍କାର । ଯେପରି ଜନ୍ମ, ବିବାହ ଇତ୍ୟାଦି ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ରୀତିନୀତି ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଅନେକ ନିୟମ ଅଛି । ସେହିଭଳି ୧୬ତମ ରୀତିନୀତି ଅର୍ଥାତ୍ ମୃତ୍ୟୁ ପରେ ଅନେକ ନିୟମ ଅଛି, ଯାହାକୁ ଅନୁସରଣ କରିବା ଆବଶ୍ୟକ । ଏଥିମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିଏ ହେଉଛି ଶବଦାହ ପରେ ଶବକୁ ପଛକୁ ବୁଲି ନ ଦେଖିବା । ଆସନ୍ତୁ ଜାଣିବା ଏହାର କାରଣ କ’ଣ?
ଶବଦାହ ପରେ ଶରୀର ପାଉଁଶ ହୋଇଯାଏ, ପ୍ରାଣର ଅସ୍ତିତ୍ୱ ସେଠାରେ ରହିଥାଏ । କାରଣ ଗୀତାରେ ଭଗବାନ କୃଷ୍ଣ ଏହା କହିଛନ୍ତି ଯେ କୌଣସି ଅସ୍ତ୍ର ପ୍ରାଣକୁ ମାରି ପାରିବ ନାହିଁ, କିମ୍ବା ଜଳ ଏହାକୁ ବୁଡ଼ାଇ ପାରିବ ନାହିଁ, କିମ୍ବା ଅଗ୍ନିରେ ଏହା ଜଳିପାରିବ ନାହିଁ କିମ୍ବା ପବନ ଏହାକୁ ଉଡ଼ାଇ ପାରିବ ନାହିଁ। ଆତ୍ମା ଅମର ।
ଗରୁଡ ପୁରାଣ ଅନୁଯାୟୀ ପରିବାର ସଦସ୍ୟଙ୍କ ସହିତ ଆତ୍ମା ମଧ୍ୟ ଏହାର ଅନ୍ତିମ ସଂସ୍କାରର ସମସ୍ତ ରୀତିନୀତି ଦେଖିପାରେ। ମୃତକଙ୍କ ପରିବାର ସଦସ୍ୟଙ୍କ ସହ ସମ୍ପର୍କ ରହିଛି ଓ ଏହି ସଂଯୋଗ ହେତୁ ମୃତକଙ୍କ ଆତ୍ମା ପରିବାର ସଦସ୍ୟଙ୍କ ଚାରିପାଖରେ ବୁଲୁଥାଏ। ମୋହ ମାୟା କାରଣରୁ ଆତ୍ମା ପରିଜନ ସଦସ୍ୟଙ୍କ ଆଖପାଖରେ ବୁଲୁଥାଏ । ସମ୍ପର୍କ ବନ୍ଧନ ଭାଙ୍ଗି ନଥିବାରୁ, ଆତ୍ମା ଅନ୍ୟ ଦୁନିଆକୁ ଯିବାରେ ଅସୁବିଧାର ସମ୍ମୁଖୀନ ହୁଏ । ସେଥିପାଇଁ ଏଭଳି ପରିସ୍ଥିତିରେ ସବୁ ସମ୍ପର୍କ ଛିନ୍ନ କରିବା ଆବଶ୍ୟକ ।
ମୃତକଙ୍କ ଆତ୍ମା ଏବଂ ପରିବାର ସଦସ୍ୟଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ସମ୍ପର୍କର ବନ୍ଧନକୁ ଭାଙ୍ଗିବା ପାଇଁ, ଶବଦାହ ପରେ ପରିବାର ସଦସ୍ୟମାନେ ପଛକୁ ଫେରି ଦେଖିବା ଉଚିତ୍ ନୁହେଁ । ଯଦି ସମ୍ପର୍କୀୟମାନେ ଶବଦାହ ପରେ ପଛକୁ ଚାହିଁ ନାହାଁନ୍ତି, ତେବେ ଆତ୍ମା ଅନୁଭବ କରିବେ ଯେ ଏହି ଦୁନିଆରେ ତାର ସମୟ ସମାପ୍ତ ହୋଇଛି ଏବଂ ଏହା ଅନ୍ୟ ଏକ ଦୁନିଆକୁ ଯିବ । ଏହା ବ୍ୟତୀତ ମୃତ ପରିବାରଙ୍କ ପରିବାର ସଦସ୍ୟଙ୍କ ସହିତ ଥିବା ସମ୍ପର୍କକୁ ଭାଙ୍ଗିବା ପାଇଁ ୧୩ ଦିନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ରୀତିନୀତି ମଧ୍ୟ କରାଯାଇଥାଏ ।